I. TÌNH HÌNH BỆNH LỞ MỒM LONG MÓNG
Trong thời gian gần đây tình hình bệnh Lở mồm long móng (LMLM) trên cả nước đã phát triển theo chiều hướng đáng quan tâm.
- Quý IV/ 2004, Cục Thú y thông báo tình hình dịch bệnh LMLM tại các tỉnh diễn biến rất phức tạp, LMLM do virus type A trên trâu bò đã xảy ra tại 10 tỉnh (Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An và Tiền Giang); bệnh LMLM type A trên heo tại 4 tỉnh (Lâm Đồng, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang).
- Tỉ lệ heo có bệnh tích LMLM có chiều hướng tăng lên tại các cơ sở giết mổ. Tính từ đầu năm đến tháng 5/2005, tại các cơ sở giết mổ đã phát hiện và xử lý 77 con heo có bệnh tích LMLM (riêng trong 2 tuần lể từ 20/4/2005 đến 03/5/2005 có đến 48 con). Nguồn gốc nhập nhiều nhất từ miền Trung và miền Bắc. Đặc biệt có những heo đã được cấp giấy chứng nhận kiểm dịch động vật và tiêm phòng.
- Quý IV/ 2004, Cục Thú y thông báo tình hình dịch bệnh LMLM tại các tỉnh diễn biến rất phức tạp, LMLM do virus type A trên trâu bò đã xảy ra tại 10 tỉnh (Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An và Tiền Giang); bệnh LMLM type A trên heo tại 4 tỉnh (Lâm Đồng, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang). Trong khi đó 80-85 % heo hơi và 98 % trâu bò hơi từ các tỉnh, thành của cả nước đưa về thành phố giết mổ hay đã giết mổ sẵn từ các tỉnh lân cận đưa về thành phố tiêu thụ. Đặc biệt đàn heo của thành phố từ năm 1997 đến nay sử dụng vaccin Aftopor type O, nên hiện nay áp lực dịch LMLM cả 2 type thường xuyên đe dọa đến sức khỏe đàn gia súc của thành phố.
Từ năm 1999 với chính sách thúc đẩy nâng cao tỉ lệ tiêm phòng, TP. Hồ Chí Minh tổ chức phòng chống, ngăn ngừa có hiệu quả dịch lở mồm long móng lây lan trong cả nước vào năm 1999-2000. Do đó đã giữ an toàn cho đàn bò sữa, đàn heo giống. Nay với nguy cơ xuất hiện type A sẽ trở nên cực kỳ nguy hiểm, gây thiệt hại lớn nếu không nhận thức đúng và có biện pháp kịp thời.
II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI THỰC HIỆN:
Để phòng chống dịch bệnh LMLM đã lây lan trên nhiều tỉnh thành trong cả nước, ngành thú y thành phố đã triển khai thực hiện các biện pháp sau đây :
1. Tăng cường công tác kiểm tra tình hình dịch tễ:
- Kiểm tra tình hình dịch tễ định kỳ năm 2004 kết hợp hướng dẫn các cơ sở chăn nuôi heo, bò sữa tăng cường công tác vệ sinh phòng bệnh.
- Tăng cường quản lý chặt chẽ tình hình dịch bệnh qua hệ thống thú y tại các cơ sở chăn nuôi, sản xuất giống, phường, xã, thôn ấp và nguồn tin của các đoàn thể, nhân dân cung cấp.
- Hướng dẫn các quận, huyện, cơ sở chăn nuôi xây dựng vùng, cơ sở an toàn dịch bệnh, đã tổ chức thẩm định một số cơ sở chăn nuôi và đang hoàn chỉnh hồ sơ công nhận.
2. Tăng cường công tác Kiểm dịch động vật, kiểm soát giết mổ:
- Tăng cường kiểm tra lâm sàng tại 4 Trạm KDĐV đầu mối giao thông và tại các cơ sở giết mổ nhằm phát hiện, xử lý kịp thời gia súc bệnh LMLM.
- Các đoàn thanh tra diện rộng đã tập trung chấn chỉnh hoạt động KDĐV, giết mổ gia súc, gia cầm; vệ sinh thú y lĩnh vực kinh doanh sản phẩm động vật.
- Chấn chỉnh công tác KDĐV xuất tỉnh về thủ tục hành chánh và các biện pháp kỹ thuật. Phối hợp Chi cục thú y các tỉnh quản lý chặt chẽ gia súc, gia cầm xuất từ thành phố về các tỉnh và từ các tỉnh nhập về thành phố.
3. Tăng cường công tác tiêm phòng:
Kết quả tiêm phòng năm 2004:
|
LOẠI VẮC XIN
|
ĐỢT I
|
ĐỢT II
|
|
Số tiêm
|
Tỷ lệ %
|
Số tiêm
|
Tỷ lệ %
|
|
|
46.943
|
79,37
|
52.786
|
73,62
|
|
- LMLM heo
|
173.045
|
85,84
|
182.217
|
95,50
|
Năm 2005, căn cứ vào báo cáo của Chi cục Thú y, tính từ đầu năm đến ngày 11/5/2005, tiến độ tiêm phòng LMLM đạt thấp: 58,66% tổng đàn trâu bò và 65,7% tổng đàn heo dưới mức bảo hộ toàn đàn.
4. Xét nghiệm đánh giá tỷ lệ lưu hành bệnh LMLM:
Để đánh giá thêm mức độ lưu hành của virus ở môi trường và hiệu lực bảo vệ gia súc sau khi tiêm phòng, Chi cục thú y đã thực hiện việc lấy mẫu tại các hộ, trại chăn nuôi.
Kết quả khảo sát mức độ lưu hành cho thấy khá yên tâm về tình hình dịch tễ tại các hộ, cơ sở chăn nuôi và kết quả kiểm tra ngẫu nhiên hiệu giá kháng thể bệnh LMLM sau khi tiêm phòng cho thấy mức bảo hộ khá tốt.
III. CÁC BIỆN PHÁP TẬP TRUNG CHỈ ĐẠO TRONG THỜI GIAN TỚI
Tình hình bệnh LMLM sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp nếu đàn heo từ các tỉnh nhập về thành phố phát sinh thêm type A hay subtype khác thuộc type O. Trong trường hợp này khả năng bảo hộ đàn heo thành phố sẽ bị đe doạ do chỉ được tiêm phòng type O.
Do đó Thành phố phải tập trung thực hiện khẩn cấp và quyết liệt các biện pháp sau đây trong thời gian tới để bảo vệ tốt đàn gia súc của thành phố.
1. Chi cục Thú y triển khai khẩn cấp các biện pháp nghiệp vụ, kỹ thuật:
1.1. Khẩn trương xây dựng, củng cố hệ thống giám sát, thông tin dịch bệnh: củng cố mạng lưới thú y, phối hợp với Hội, đoàn thể các quận, huyện chăn nuôi trọng điểm để xây dựng hệ thống giám sát, tiếp nhận thông tin dịch bệnh nhằm đảm bảo thu thập thông tin dịch bệnh kịp thời, hiệu quả và triển khai xuyên suốt đến từng cơ sở chăn nuôi, hộ dân từ ấp, khu phố, xã phường, đến Trạm Thú y quận huyện và Trạm chuyên ngành để kiểm tra chặt chẽ tình hình dịch tễ các địa bàn. Cung cấp thông tin dịch bệnh cho các cơ sở chăn nuôi để phối hợp tốt công tác phòng chống.
1.2. Đẩy mạnh công tác tiêm phòng LMLM, chú ý nâng cao tỉ lệ tiêm phòng, đạt > 80 % khu vực chăn nuôi trọng điểm, gần các trục lộ vận chuyển gia súc, các cơ sở giết mổ và 100% tại vùng ổ dịch cũ vùng ổ dịch cũ. Tổ chức đợt tiêm phòng đại trà cho heo bằng vaccin vô hoạt đa giá type A, O, ưu tiên các cơ sở giống, chăn nuôi tập trung.
Phải phối hợp với Trung tâm Thú y vùng TP.HCM, các cơ sở giống để thực hiện các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, kiểm tra các chỉ tiêu về an toàn, tính tương đồng của kháng nguyên và hiệu lực theo chỉ đạo của Cục Thú y tại công văn số 334/TY-QLT ngày 29/3/2005.
1.3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phối hợp trong công tác phòng chống dịch bệnh LMLM:
- Đẩy mạnh việc xây dựng, công nhận vùng và cơ sở an toàn dịch bệnh.
- Tiếp tục tăng cường phối hợp với Chi cục thú y các tỉnh thực hiện việc "Phòng dịch tầm xa".
- Trong tháng 5/2005, tiếp tục thực hiện lấy mẫu xét nghiệm đánh giá tỷ lệ lưu hành bệnh LMLM và lấy mẫu ngẫu nhiên kiểm tra hiệu giá kháng thể sau khi tiêm phòng.
- Triển khai Sổ theo dõi tình hình dịch tễ các cơ sở chăn nuôi tập trung.
1.4. Tăng cường công tác kiểm dịch động vật:
- Tăng cường công tác kiểm tra tại chỗ và cơ động: kiểm dịch vận chuyển, giết mổ lậu, kiểm tra tại các Trạm Kiểm dịch đầu mối giao thông.
- Kiểm tra lâm sàng chặt chẽ tại các lò mổ, trong đó tập trung chú ý các nguồn gia súc có nguồn gốc từ Hà Tây, Nghệ An, Lâm Đồng, Tây Ninh, Bình Dương, Đồng Nai, Tiền Giang.
2. Ủy ban nhân dân các Quận, Huyện, các Sở Ngành và các Tổng công ty có cơ sở sản xuất giống
Có kế hoạch, chỉ đạo, triển khai tổ chức thực hiện nhanh:
- Quyết định số 31/QĐ-UB ngày 17/02/2005 của Ủy ban nhân dân thành phố về ban hành Phương án quy hoạch về hệ thống CSGM gia súc, gia cầm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010 và Qui định về hoạt động giết mổ, vận chuyển, kinh doanh đông vật, sản phẩm động vật trên địa bàn thành phố, trong đó tập trung thực hiện mục tiêu của Thành phố đến tháng 6/2005 chấm dứt tình trạng giết mổ trái phép gia súc, gia cầm.
- Quyết định số 723/QĐ-UB ngày 18/02/2005 của Ủy ban nhân dân thành phố về thành lập Ban chỉ đạo xây dựng vùng, cơ sở an toàn dịch bệnh động vật.
Chỉ đạo các Phòng ban và Ủy ban nhân dân các phường, xã và các lực lượng liên quan tích cực phối hợp với ngành Thú y, thực hiện có hiệu quả công tác chống giết mổ trái phép gia súc, gia cầm, công tác phòng chống dịch bệnh phục vụ mục tiêu phát triển chăn nuôi bò sữa và xây dựng vùng, cơ sở an toàn dịch bệnh động vật.
- Các Tổng công ty có cơ sở sản xuất giống khẩn trương thành lập Ban Chỉ đạo phòng chống dịch lở mồm long móng và xây dựng các biện pháp giám sát, phòng chống chặt chẽ theo quy định của pháp luật thú y tại các cơ sở sản xuất giống.
Nguyễn Phước Trung