Trong chuyến công tác tại lãnh thổ Đài Loan, nghiên cứu về mảng xanh đô thị, nông nghiệp sinh thái và chuẩn bị cho Lễ hội Hoa thế giới sẽ tổ chức vào năm 2010, gặp lại Giáo sư - Tiến sĩ Trương Côn Hùng, người từng nhiều năm giảng dạy tại Đại học Nông nghiệp Tokyo; hiện nay giảng dạy các trường Đại học tại Đài Bắc, cố vấn cho chính phủ và các vùng, các đô thị trong lĩnh vực nông nghiệp. Trao đổi với Giáo sư về vấn đề phát triển nông nghiệp đô thị, Giáo sư Trương Côn Hùng cho rằng:
“Đặt vấn đề xây dựng nền nông nghiệp đô thị không riêng ở Việt Nam mà các nuớc khác cũng vậy, là yêu cầu vừa cấp bách vừa lâu dài nhằm xây dựng một môi trường sống hài hòa, thân thiện với con người. Bài học này Đài Loan đã trải quan và phải trả một cái giá khá đắt, vì phá hoại môi trường, ô nhiễm do phát triển công nghiệp trước đây.
Trong sản xuất nông nghiệp ở các đô thị lớn, không nên duy trì chăn nuôi quy mô lớn, chăn nuôi càng xa thành phố càng tốt, khai thác các lợi thế về địa lý, nguồn nhân lực, thời tiết, khí hậu, đồng cỏ, nguồn nguyên liệu,…Về trồng trọt, ở thành phố Hồ Chí Minh nên tập trung nghề trồng hoa, cây cảnh, cây rau. Trong đó chú ý khai thác lợi thế tiếp cận thị trường là cây hoa, cây cảnh.
Về dịch vụ nông nghiệp sinh thái, Đài Loan rất chú trọng phát triển và gọi là “hưu nhàn nông nghiệp” tức là nông nghiệp nghỉ ngơi, thư giãn là rất cần thiết, nhưng không nên xây dựng cơ ngơi đồ sộ, cao tầng theo kiểu kiến trúc đô thị. Xây dựng các cơ sở nghỉ ngơi, giải trí, thư giãn phải tôn trọng thiên nhiên, hài hòa thiên nhiên và kiến trúc phù hợp với đặc điểm văn hóa, thẩm mỹ ở từng vùng, cho dù có thiếu chút ít tiện nghi cũng là bình thường. Tại Đài Loan, các điạ phương và nhà đầu tư đề xuất chính phủ sau khi duyệt đề án có thể cho vay vốn, xây dựng cơ sở hạ tầng, hỗ trợ thông tin, tuyên truyền, quảng bá.
Về sản xuất giống và cung cấp các dịch vụ đầu vào, giải quyết tiêu thụ sản phẩm là cần thiết. Nhưng không nên ôm đồm, tản mạn nhiều loại sản phẩm. Cần tập trung chọn tạo, nhân giống, xây dựng thương hiệu một số cây giống, con giống mà đô thị có ưu thế, có thể là các giống hoa, cây kiểng, các cảnh, phù hợp với trình độ tay nghề, khí hậu, thổ nhưỡng và những đặc điểm sinh học để tránh lai tạp. Đài Loan rất chú trọng sản xuất máy móc, công nghệ (dây chuyền), các công cụ chuyên dùng, các loại dinh dưỡng, bảo vệ thực vật,….nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng và thiếu nguồn lao động trong sản xuất nông nghiệp nói chung, ngành hoa kiểng nói riêng. Trong lĩnh vực thu hoạch, bảo quản, sơ chế, vận chuyển cũng vậy, cần đi vào chuyên môn hóa và tranh thủ thời gian một cách tối đa, nhất là việc tổ chức tiêu thụ các loại hoa cắt cành (lily, cúc, hồng, layơn,….).
Đài Loan có khoảng 13.000 ha trồng các loại hoa, cây cảnh, tổng doanh thu ước đạt 500 triệu USD; do điều kiện sống ngày càng được nâng cao, nhu cầu thưởng ngoạn hoa, cây kiểng, du lịch sinh thái ngày càng tăng lên, nên các sản phẩm từ hoa, cây kiểng có đến 90% là tiêu thụ trong nước, xuất khẩu chỉ khoảng 50 triệu USD chủ yếu là hoa lan và một số loại hoa cắt cành. Đài Loan có nhiều trung tâm, chợ đầu mối do chính phủ đầu tư, xây dựng cơ sở ban đầu và giao cho các tổ chức trong hiệp hội hoa khai thác dưới hình thức công ty cổ phần. Chợ hoa Đài Bắc rộng 4,6 ha, là một doanh nghiệp cổ phần. Cổ đông bao gồm các nhà kinh doanh (60%), các nhà vườn, cơ sở sản xuất (40%) và kích thích tiêu thụ nhiều sản phẩm bằng chính sách ưu đãi cho người bán buôn, các nhà phân phối lớn. Nhờ tác động của hoạt động kinh doanh, dịch vụ mà ngành hoa kiểng Đài Loan phát triển bền vững và ngày càng đi vào năng suất, chất lượng, hiệu quả cao.
Việt Nam là đất nước có tiềm năng lớn nhiều triển vọng, nếu biết đón đầu, đi tắt, rút kinh nghiệm của các nước, chắc chắn trong tương lai không xa ngành hoa kiểng sẽ có vị trí xứng đáng không chỉ trong khu vực mà còn vươn xa khắp thế giới”.
Trên đây là những kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn phát triển nông nghiệp đô thị khá thành công của lãnh thổ Đài Loan mà Giáo sư Trương Côn Hùng đã giới thiệu một cách khái quát với chúng tôi trong chuyến đi khảo sát vào cuối tháng 11 năm 2008.
Trương Hoàng.